Położenie Polski

Polska usytuowana jest na półkuli północnej i wschodniej, w średnich szerokościach geograficznych, pomiędzy 49°00’ a 54°50’ szerokości geograficznej północnej, oraz między 14°07’ a 24°09’ długości geograficznej wschodniej. Nasz kraj leży w centralnej części Europy, w większości w pasie Niżu Środkowoeuropejskiego, w którego skład  wchodzi Niż Polski. Terytorium Polski rozciąga się od południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego po Karpaty i Sudety. Jego przeważająca część znajduje się w dorzeczu Wisły i Odry. Powierzchnia administracyjna Polski wynosi 312 679 km², składają się na nią zarówno obszar lądowy (z wodami śródlądowymi), jak i fragment morskich wód wewnętrznych, czyli między innymi część Zalewu Wiślanego oraz  Zalewu Szczecińskiego. Całkowita Powierzchnia terytorium Polski wynosi 322 575 km², w tym: obszar lądowy (wraz z wodami śródlądowymi) – 311 888 km², morskie wody wewnętrzne – 2005 km², morze terytorialne – 8682 km².  Środek geometryczny Polski znajduje się we wsi Piątek (52⁰04’N, 14⁰07’E), 15 km na wschód od Łęczycy, 19 km na południe od Kutna, a 33 km na północ od Łodzi.

1. Polska położona jest:
   • na półkuli północnej i wschodniej;
   • w środkowej Europie;
   • na szlakach komunikacyjnych państw europejskich z zachodu na wschód;
   • między Bałtykiem a Karpatami;
   • w dorzeczu Wisły i Odry;
   • w środkowej części Niżu Europejskiego;
   • na pograniczu dużych jednostek geologicznych Europy;
   • w strefie ścierania się klimatu morskiego i kontynentalnego;
2. Najdalej wysunięte punkty:

• Na północ – Przylądek Rozewie (Gwiazda Północy, punkt na plaży – Jastrzębia Góra)– 54⁰50′ N (szerokości geograficznej północnej);
• Na południe – szczyt Opołonek (Bieszczady) – 49⁰00′ N (szerokości geograficznej północnej);
• Na zachód – kolanko Odry koło Osinowa Dolnego (gmina Cedynia) – 14⁰07′ E (długości geograficznej wschodniej);
• Na wschód – kolanko Bugu koło Zosina (gmina Horodło) – 24⁰09’E (długości geograficznej wschodniej) – Przejście graniczne Zosin-Uściług;

---

Przylądek Rozewie

Bug koło Zosina

Odra koło Cedyni

Bieszczady Opołonek

---

3. Rozciągłość terytorium Polski:

• Rozciągłość południkowa – 5⁰50’– 649 km;
• Rozciągłość równoleżnikowa – 10⁰01′ – 689 km;

4. Konsekwencje szerokości geograficznej:
• Zróżnicowanie kąta padania promieni słonecznych w ciągu roku;
• Różna długość dnia w ciągu roku;
o Latem dzień jest dłuższy ≈ 30 min na północy Polski;
o Zimą dzień jest dłuższy na południu Polski;

5. Konsekwencje długości geograficznej:
• Wschód słońca jest wcześniejszy na krańcach wschodnich Polski o ok. 40 minut niż na zachodnich;

6. Całkowita długość granicy państwowej wynosi 3511 km, z czego 3071 km to granica lądowa,  a 440 km – to granica morska. Natomiast linia brzegowa liczy sobie 770 km. Polska graniczy z siedmioma państwami:
• Czechy – 796 km – granica polsko-czeska; 
• Słowacja – 541 km – granica polsko-słowacka;
• Ukraina – 535 km – granica polsko-ukraińska; 
• Niemcy – 467 km – granica polsko-niemiecka;
• Białoruś – 418 km – granica polsko-białoruska;
• Rosja (Obwodem Kaliningradzkim)– 210 km – Granica polsko-rosyjska;
• Litwa – 104 km – granica polsko-litewska;

---

7. Morskie wody wewnętrzne – wody, znajdujące się między lądem, a wewnętrzną granicą (linią podstawową) morza terytorialnego. Zalicza się do nich zatoki morskie o określonej szerokości, zatoki historyczne oraz wody portów morskich (akwatoria). Podlegają całkowitej i wyłącznej władzy państwa nadbrzeżnego, rozciągającej się również na przestrzeń powietrzną i dno akwenu (administracja morska). Zasięg polskich, morskich wód wewnętrznych:
   • Część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim, znajdująca się na wschód od granicy państwowej, między Rzecząpospolitą Polską, a Republiką Federalną Niemiec, oraz rzeka Odra, pomiędzy Zalewem Szczecińskim, a wodami portu Szczecin;
   • Część Zatoki Gdańskiej, zamknięta linią podstawową, biegnącą od punktu o współrzędnych 54°37′36″N 18°49′18″E (na Mierzei Helskiej) do punktu o współrzędnych 54°22′12″N 19°21′00″E (na Mierzei Wiślanej);
   • Część Zalewu Wiślanego, znajdująca się na południowy zachód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską, a Federacją Rosyjską na tym Zalewie;
   • Wody portów określone od strony morza, linią, łączącą najdalej wysunięte w morze stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu portowego.

     

     ---

8. Podział administracyjny Polski – od 1 stycznia 1999 obowiązuje trzystopniowy podział administracyjny kraju na:

• 16 województw składających się z (według stanu z 1 stycznia 2017):
  • 380 powiatów, w tym 314 tzw. „powiaty ziemskie”, które skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą gmin i 66 „powiaty grodzkie” (miasta na prawach powiatu – czyli gminy o statusie miasta wykonujące zadania powiatu), 
  • 2478 gmin,
    w tym:
    • 302 gmin miejskich – gminy, które zawierają się w administracyjnych granicach miasta (w tym 66 gmin będących jednocześnie miastami na prawach powiatu),
    • 621 gmin miejsko-wiejskich – gminy, w skład których wchodzi miasto oraz kilka wsi,
    • 1555 gmin wiejskich – gminy, które na swoim terytorium nie zawierają miasta (z tego 158 takich gmin ma siedzibę w mieście).

---

---

Województwa w Polsce – By odder (talk · contribs) (Wojewodztwa.svg) [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons

---

Położenie Polski na świecie i w Europie – padlet  – materiał opracowany na podstawie: e-podręczniki